Eind november zaten Patrick en Henny uit de Boskantstraat tegenover ons in het wijkrestaurant van Kolonie. Vriendelijke, sympathieke mensen waar je wel een praatje mee kon maken. Het duurde niet lang voordat het gesprek op Parelstrand kwam, met name over de problemen met asielzoekers. Patrick vertelde dat hij de vorige keer op Sooi (gemeenteraadslid PVDA) had gestemd, maar nu overwoog om op Vlaams Belang te stemmen. Dit leek me wel iets voor een column...

“Kom een koffietje drinken en neem Sooi mee. Die kent mij goed.”

In 2016 werden, op voorstel van de toenmalige staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA), 945 vluchtelingen tijdelijk opgevangen op het Parelstrand. Tijdelijk: drie maanden lang tot 1 april 2016.

Peter Vanvelthoven (Samen/Vooruit), toen burgermeester, klaagde dat het stadsbestuur niet vooraf op de hoogte was gebracht: "Wij hollen nu achter de feiten aan, terwijl we in overleg al heel veel hadden kunnen voorbereiden. Met hulp van het OCMW en de politie zullen we de vluchtelingen in Lommel op correcte wijze ontvangen."

En zoals het soms gaat met tijdelijke maatregelen: ook van december 2018 tot augustus 2020 werden asielzoekers op het Parelstrand geplaatst en opnieuw sinds november 2021. Volgens de laatste berichten duurt de huidige opvang van maximaal 750 bewoners tot juni 2025 (dat aantal ligt boven de norm van 1%: tien asielzoekers per duizend inwoners). Het Parelstrand is volgens Fedasil een 'buffercentrum' waar tijdelijk opvang snel geactiveerd kan worden. Het probleem is dat er te weinig plaatsen zijn om de opvang verder te verdelen.

Patrick: ‘Kom binnen. Ga daar maar zitten. Dan kun je zien dat ze aan de verkeerde kant van de weg lopen. Ze kijken niet uit. Het is levensgevaarlijk.’ In een hoog tempo komen de bezwaren voorbij. Met name de ingang op de Boskantstraat levert overlast op. ‘Die is bedoeld voor vrijwilligers, personeel en voor scholieren. Die worden met bussen opgehaald. Er is zelfs een bus die naar de school bij Barrier kerk rijdt. Die paar honderd meter, dat kunnen ze toch lopen?

De bussen staan een half uur te ronken. Bij de Meerpaal kunnen ze alleen draaien als er geen auto’s staan. Waarom rijden ze niet via de hoofdpoort naar binnen en maken een rondje? Ik zit al twee jaar bij het overleg met buurtbewoners en dit is al vaker voorgesteld. Tien van de tien voorstellen komen van de buurtbewoners. Ze horen ons wel, maar luisteren niet. Mijn buren verklaren me voor gek dat ik nog ga. We kunnen overleggen tot Kerst en Nieuwjaar op één dag valt, maar er verandert niets!

"En laat die mensen een fluo-armband dragen, zodat je ze ziet in het donker! Problemen met asielzoekers worden verzwegen. Als die hun step meenemen in een stampvolle bus of meiskes aanraken, winkeldiefstal, gevechten en steekpartijen in Barrier-park … Dat regelt Fedasil zelf. Daar lees je niets over, hè?"

Sooi: ‘Een melding aan de politie komt niet in de gazet of de gemeenteraad. Dat gebeurt alleen als er een proces-verbaal wordt opgemaakt. Wat als ze een boete krijgen? Er zijn er die geld hebben, maar wie betaalt die als ze zeggen dat ze geen geld hebben? Fedasil. Ik heb voorgesteld om een controleur op de bus te zetten, dan gedragen ze zich wel.’

Patrick: ‘Geef ze taakstraffen! Er gaan geruchten dat in 2016 Fedasil een schuld van zeshonderdduizend euro had aan Gillis, de eigenaar. Die zou hebben voorgesteld om de helft kwijt te schelden als er een nieuw contract kwam. Hij krijgt 88 euro per asielzoeker per dag. Lommel krijgt 230.000 euro per jaar als vergoeding. Dat is veel geld. Als de poort open staat, dan kan iedereen naar binnen. Ook mensen die geen asiel hebben gekregen. We hebben voorgesteld dat ze een pasje zouden krijgen, maar dat was te moeilijk. Een avondklok mag ook niet.’

Sooi: ‘De stad Lommel heeft ook kosten zoals extra politiewerk en dergelijke waarvoor die 230.000 euro dient. Als een asielzoeker een verblijfvergunning heeft, moet die binnen een paar maanden vertrekken. Ze krijgen hulp bij het zoeken naar huisvesting, maar er zijn te weinig sociale woningen. Als ze “geluk” hebben komen ze in een krot van een huisjesmelker terecht, anders stuurt OCMW ze door naar Hasselt.’

Patrick: ‘Ik ben geen racist. Als ze recht hebben, moet de procedure starten, maar het duurt te lang.’

Sooi: ‘Ja, de procedure duurt te lang en als je niet erkend wordt, dan krijg je een papiertje. Die gooien dan dat papiertje weg en blijven hier in de illegaliteit. Het systeem werkt niet en ik heb hoe langer hoe meer het gevoel dat bepaalde politiekers het precies zó willen omdat ze hopen er stemmen mee te halen. Neem bijvoorbeeld ex-staatsecretaris Theo Francken. Die heeft het zo georganiseerd dat asielzoekers waarvoor geen opvang was naar het Maximiliaanpark in Brussel gebracht moesten worden. Daarna heeft hij de procedure beperkt: er werden nog maar vijftig dossiers per dag meer behandeld. Toen het park overvol zat, zei hij: “Stem op mij, ik ga dat oplossen.” Zo ook met het Vlaams Belang. Zij zeggen dat ze geen vluchtelingen willen in België,  maar ze keuren het wel goed als het Belgisch leger ergens in Verwegistan gaat bombarderen waardoor er meer vluchtelingen komen.’

Na discussie over hoe migranten gebruikt worden om lonen te drukken en als zondebok om de onvrede over het politieke beleid op af te wentelen, vraag ik of verkiezingen het asielprobleem kunnen oplossen.

Patrick: ‘Je denkt toch niet dat mensen stemmen op Vlaams Belang of op Wilders omdat ze denken dat het goeie zijn? Het zijn proteststemmen. De mensen zijn het spuugzat! Vlaams Belang kan hier honderd procent krijgen, maar dat helpt niet.’

Sooi: ‘Vlaams Belang bepaalt dat niet. België ook niet. Het wordt Europees bepaald.’

Patrick: ‘België pakt zeker de helft teveel vergeleken met landen als Polen, Portugal of Hongarije. We krijgen een boete van twintigduizend euro per man die je te weinig pakt. Als we alle asielzoekers weigeren kost ons dat anderhalf miljard. Geef dat aan één van die landen, dan zijn wij van het probleem af. Dat is geen boete, maar een premie.’

Sooi: ‘Volgens Vlaams Belang zijn er 140.000 immigranten per jaar En groot deel daarvan zijn echter Nederlanders, Fransen en Duitsers. Het aantal échte asielzoekers is véél lager.’

Zoals verwacht lukt het niet om het probleem goed in kaart te brengen, laat staan om een gemeenschappelijk standpunt te vinden in welke richting een aanvaardbare oplossing moet worden gezocht. Daarvoor spelen teveel factoren een rol. De escalatie van oorlogen in het Midden-Oosten, Oost-Europa, Afrika en Azië is, hoewel misschien de belangrijkste, er maar één van. Het probleem van de onevenredige verdeling is een andere. Een spreidingswet lijkt ver weg.

Het is een probleem dat in veel landen speelt. Ooit gehoord van Ockhams scheermes? Het is een term van de 14e-eeuwse Engelse filosoof Willem van Ockham, een franciscaner monnik, die beweerde dat, door het wegscheren van alle ingewikkeldheden, je bij de juiste verklaring uitkomt. Zoiets als 'Hou het simpel en dan weet je wat waar is'. Ik heb zo mijn twijfels of dat ook hier geldt. Wel blijft de uitspraak “ze luisteren niet” van Patrick door mijn hoofd spoken, evenals die van Sooi “er zijn bepaalde politiekers die dit zo willen”.

Bij het wegrijden zie ik Sooi en Patrick nog druk discussiërend in de deuropening staan. Zou het Sooi lukken om Patrick ervan te overtuigen dat stemmen op Vlaams Belang het probleem niet oplost? Dat Fedasil heeft te roeien met de korter wordende riemen die ze aangereikt krijgen? Het doet me denken aan deze reportage in De Groene, waarin Jeroen van Bergeijk hetzelfde probleem beschrijft in het Nederlandse Kijkduin.