Een dwarsligger kan hinderlijk zijn, maar dat helpt soms om iets te nuanceren of een beeld duidelijker te krijgen. Dwarsbomers zijn een heel ander verhaal: die blokkeren, snijden de weg af om te voorkomen dat het besef ontstaat dat het ook anders kan. Dat gevoel kreeg ik tijdens de raadsvergadering van 24 oktober bij de behandeling van een agendapunt, waarin het schepencollege voorstelt om besluitvorming over leningen niet langer te behandelen in de gemeenteraad, maar over te laten aan het schepencollege zelf. Is dit een volgende stap om ook wat betreft financiële zaken discussies uit de weg te gaan?

Ik ken de schepenen niet persoonlijk, maar ben wel bekend met dit soort ‘beleid’ dat ook wel wordt aangeduid als ‘achterkamertjespolitiek’. Raadsleden worden opnieuw weggezet als onmondige kleuters. Niet alleen de raadsleden, maar ook onze inwoners krijgen minder grip op het huishoudboekje van de gemeente. In plaats van alle financiële controle naar zich toe te trekken, zou het college zich erop toe moeten leggen om de participatie van raadsleden en inwoners te versterken. Dat zou de leefbaarheid in Lommel vergroten.

Wat ik daarmee bedoel?
Wereldwijd worden in een groeiend aantal steden gewerkt met zogenaamde “burgerbegrotingen”. Kort samengevat: inwoners/wijkbewoners kunnen voor een raadsvergadering agendapunten voorstellen waarin ze aangeven hoe een deel van het gemeentelijkbudget voor hun wijk moet worden besteed: bijvoorbeeld voor een veiliger fietspad, bankautomaat, betaalbare huisvesting, betere wijkvoorzieningen of misschien een buurtwinkel? (“Sociale Kruideniers Vlaanderen” heeft geholpen om buurtwinkels in Leopoldburg, Houthalen en Bilzen te realiseren.)

“Burgerbegrotingen” leiden tot meer politieke betrokkenheid en lokale participatie. In Brazilië, waar de oorsprong ligt van dit fenomeen, is de armoede en criminaliteit in sloppenwijken verminderd en de huisvesting verbeterd. Steeds meer gemeentes, bijvoorbeeld Ukkel in België of Deventer, Hoogeveen en Den Haag in Nederland, zijn bezig om de burgers meer invloed te geven op het financieel gemeentelijk beleid. Deze studies zouden verplicht leesvoer moeten zijn voor schepenen en raadsleden. Om een voorbeeld dichter bij huis te noemen: de inwoners van district Antwerpen beslissen sinds 2014 samen over 10% (1,4 miljoen euro) van het jaarlijks budget. Zij bepalen welke zaken ze belangrijk vinden of voorrang moeten krijgen.

In het artikel in de Lommelse Gazet, in het kader van de komende verkiezingen, geeft PvdA raadslid Sooi van Limbergen aan, dat het ontbreken van een constructieve samenwerking met de oppositie lijkt op “gebrek aan bestuurlijke ervaring”. Dit schept de illusie dat het bij een volgend termijn wellicht beter zal gaan. Het bovengenoemde agendapunt wijst eerder in een tegenovergestelde richting: het lijkt meer op onwil om met de oppositie samen te werken om de problemen aan te pakken en op te lossen. Ik ben benieuwd naar de bijdragen van N-VA en CD&V in de Lommelse Gazet, waarin ze uitleggen hoe volgens hen het beleid er de komende jaren eruit moet gaan zien en welke concrete stappen ze voorzien om de leefbaarheid in Lommel te vergroten.

Alvast een opmerking over de te verwachten verzuchting “Daar is geen geld voor”: haal het geld waar het zit! De gemeente ontvangt momenteel een nogal minimaal bedrag aan gemeentelijke belastingen van Sibelco, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de zandwinning. De eigenaars, de nu steenrijke familie Emsens in de volksmond ook wel “zandbaronnen” genoemd, hebben het bedrijf weten uit te bouwen tot een kapitaalkrachtige multinational. Ze tonen weinig bereidheid om inzicht te geven in de opbrengsten van de zandwinning. Een prima artikel waarin de feiten op een rijtje worden gezet is die van Raf Custers (https://www.mo.be/reportage/kwartszand). Daarin geeft hij ook aan dat de “zandgroep” zwaar weegt op de gemeentelijke publieke dossiers.

Een verhoging van de jaarlijkse gemeentebelasting voor zandwinning zou het argument van “te weinig geld” kunnen ondergraven. Niet dat ik de illusie heb dat dit artikel tot een ander inzicht zal leiden bij het huidig schepencollege. Elk voorstel van de oppositie in deze richting zal waarschijnlijk hetzelfde lot beschoren zijn als die bij voorgaande raadsvergaderingen en effectief worden gedwarsboomd. Het is te hopen dat na de komende gemeenteraadsverkiezing de mogelijkheid tot constructieve samenwerking wel mogelijk is.

Benny Ahlers