Ik trek eropuit. Een doordeweeks praatje of een diepgaand gesprek, niet noodzakelijk een klassiek interview met vragen en antwoorden. Ik breng het verhaal op mijn manier. In dat opzicht zijn het meer dan ontmoetingen. Het zijn ‘ont-moetingen’ waarbij niks moet en alles mag. We moeten immers al zoveel. Levensverhalen of losse babbels, luchtig, filosofisch, humoristisch of zwaar ... alles kan zomaar.

HEIDI LOENDERS: BETER VOORKOMEN DAN GENEZEN

‘Schrijven is een vorm van therapie. Soms vraag ik me af hoe al degenen die niet schrijven, componeren of schilderen, kunnen ontsnappen aan de waanzin, de melancholie en de panische angst die onlosmakelijk met het menselijk bestaan verbonden zijn’. Een uitspraak van de Engelse schrijver Graham Greene waarin ik mezelf een beetje herken.

De melancholie is in elk geval sterk aanwezig als ik met Mitsy, mijn Mitsubishi, in Lommel de parking van de Delhaize opdraai. Ooit huppelde ik hier vrolijk rond als leergierige kleuter en lagere schoolstudent. Hele mooie jaren heb ik er beleefd. Er lijkt niets meer van over te blijven, buiten heerlijke herinneringen, al zijn zelfs die gedoemd om ooit te verdwijnen. Die weemoed overvalt me wel vaker als ik terugdenk aan het imposante gebouw van de Boudewijnschool dat hier ooit stond. Het voelt alsof de school verscholen zit (mijn excuses voor de woordspeling) achter de parking en de supermarkt, maar ze is gewoon moderner en een stuk compacter.

Om de tristesse van mij af te schudden besluit ik nog wat rond te wandelen. Dat is het voordeel als je over de bijna dwangmatige gewoonte beschikt om bij elke afspraak (veel te) vroeg te arriveren. Gelukkig voel ik meteen lentekriebels dankzij het zonnetje en is er de wetenschap dat ik morgen weer zal schrijven over de soms tegenstrijdige gevoelens die ik momenteel beleef.

In de denkbeeldige schaduw van het gebouw dat er niet meer is, ‘ont-moet’ ik Heidi Loenders. Mijn vroegste herinneringen aan haar … Haar haar. Het meisje met de zwarte vlechten dat vroeger naast de Boudewijnschool woonde, samen met haar ouders en drie broers.

Dik veertig jaar later zien we elkaar terug in haar kinepraktijk, vooraan in de Norbert Neeckxlaan, een goeie steenworp van haar ouderlijk huis. Die steenworp zal ik zelf alvast niet uitvoeren, want ik sukkel nog steeds met mijn pijnlijke ‘frozen shoulder’. Ik neem me voor om daar niet te lang over te klagen (al kent zij als kinesist de problematiek als geen ander) en me te focussen op haar hartelijke ontvangst en haar goedlachsheid. We installeren ons gezellig aan een knus bureautje, helemaal vooraan in de praktijkruimte.

Toevallig begint ze zelf ook heel even te graven in haar vlechtjesverleden. ‘Toen al vond ik bewegen belangrijk,’ lacht ze. ‘Als peuter en kleuter zei ik constant dat ik ‘tunderjuffrouw’ wilde worden, maar vanaf mijn 14 jaar werd dat toch al kinesist.’

In haar herken ik meteen het guitige meisje van lang geleden, dat ondertussen is uitgegroeid tot een BL (Bekende Lommelaar), om verschillende redenen.

Zo richtte ze in 2019 de Lommelse Fietsersbond op, onderhoudt ze dagelijks de bijbehorende Facebookpagina (ondertussen 1300 volgers), leidt ze vrijwilligers op en zorgt ze voor frisse ideeën. Zo ontstond bijvoorbeeld het riksjagebeuren in Lommel, bedoeld voor mensen in de thuiszorg die in de eenzaamheid terechtkomen of minder mobiele mensen. Voor een luttel bedrag brengt een riksjapiloot hen naar hun plekje van keuze. Soms fietsen kinderen of kleinkinderen mee en wordt er ergens halt gehouden voor een picknick. Ondertussen zijn er al meer dan 80 piloten door haar opgeleid.

Verder staan ook het Vélofest (met kraampjes en activiteiten, workshops en fietsstunts) en de Kidical Mass (fietstocht met zo veel mogelijk deelnemers van alle leeftijden, speciaal voor kinderen, ouders en grootouders) op haar palmares. Dit jaar is het de bedoeling om die twee evenementen met elkaar te combineren en dit op 22 september op het Hertog Janplein.

‘Al van kindsbeen af hou ik van organiseren, initiatieven uitwerken en het sociale gebeuren. Ach, weet je, ik spreek helemaal niet graag over mezelf. Veel liever over WIJ, want zonder de steun van alle vrijwilligers stelt zo’n organisatie niet veel voor. Persoonlijke eer zegt me heel weinig. Wel ben ik erg trots op het idee van de Lommelse riksja’s. Ik heb veel respect voor ouderen. Vaak zijn ze sociaal geïsoleerd en dat willen we toch doorbreken. Ik heb het altijd opgenomen voor de zwakkeren in de maatschappij. Ik denk dat dat eigen is aan mij.’

Terwijl ze me een ruim assortiment koekjes en gebakjes voorschotelt, vermeldt ze terloops dat ze mantelzorgster is voor haar ouders en dat ze hen regelmatig op een ritje met de riksja trakteert. Ik probeer naar best vermogen op te schrijven en te onthouden wat ze zegt en onthoud me tegelijkertijd van al het lekkers dat ze me voorschotelt. Enerzijds onder het mom van mijn gewichtscontrole, anderzijds omdat ik te onhandig ben om met een stroopwafel of een zebra-gebakje in mijn tengels deftig en vlekkeloos notities te nemen. Ik vertel haar alleen de enerzijds, niet de anderzijds. ‘Jij? Op je gewicht letten? Je bent keislank!’ Ze scoort. Ik ben in mijn nopjes. Toch kom ik al snel weer ter zake.

‘Over organiseren gesproken,’ zeg ik, ‘je hebt ook al een paar lezingen over luchtvervuiling georganiseerd.’

‘Klopt, in 2018 en 2019, maar er zit een nieuwe aan te komen en die gaat bijzonder interessant zijn! Op 17 september komt Prof. dr. Tim Nawrot spreken over de luchtkwaliteit en welke invloed deze heeft op de gezondheid. Hij is verbonden aan de Universiteit Hasselt en is het hoofd van de afdeling geboortecohort, dat is een studie waarbij het effect van genen en omgeving op de gezondheid van kinderen wordt onderzocht, door ze stap na stap op te volgen van baby tot jongvolwassene. De professor zal het onder andere hebben over de link tussen het verkeer, houtverbranding en het aantal roetdeeltjes die in de urine gemeten worden. Zo hebben kinderen uit de stad doorgaans meer roet in hun urine dan kinderen op het platteland. Roet wordt ingeademd, komt zo in de longen terecht en ook in de bloedbaan als de deeltjes klein genoeg zijn. Als ze het in de urine vinden, betekent dat dat de roetdeeltjes door heel het lichaam gepasseerd zijn. Ze worden zelfs waargenomen aan de binnenzijde van de placenta, dus bij ongeboren kindjes. Roetdeeltjes zijn kankerverwekkend. Kris Peeters, een bekende verkeersdeskundige, zal ook een uitvoerig woordje placeren. Beide heren komen elk een uur aan bod in de foyer van CC De Adelberg. Een organisatie van de Stad Lommel Dienst Mobiliteit en onze fietsersbond.’

Heidi’s betrokkenheid komt voort uit de dagelijkse praktijk. Háár dagelijkse praktijk, al sinds 1992, waarin ze ook oncologische patiënten behandelt. Zo is ze gespecialiseerd in lymfedrainage.

‘Nochtans is voorkomen veel beter dan genezen. In alle opzichten. Het preventieve heeft veel meer effect dan het curatieve, zowel op het vlak van de gezondheid als op dat van de luchtvervuiling. Ik heb een grote bewondering voor wetenschappers in het algemeen, zeker als het met gezondheid te maken heeft. Zowel voor de mensen als voor de budgetten is preventie veel nuttiger en veel gezonder. Daar zou de politieke wereld meer bij moeten stilstaan.’

Voorzichtig pols ik of ze politieke ambities koestert. Ik zou gelijk op haar stemmen, denk ik, want Heidi zit vol sociaal engagement en een bijna aanstekelijke gedrevenheid.

‘Nee, Danny, politieke ambities heb ik niet,’ reageert ze laconiek. ‘Wel probeer ik de politici regelmatig te sensibiliseren. Zo af en toe eens aan hun mouw trekken kan zeker geen kwaad. Ik ijver voor mijn doelen en die vallen buiten het partijgebondene. Gezondheid is voor iedereen belangrijk, het milieu eveneens. Het hangt allemaal samen. We staan met z’n allen wel handjes te schudden op 1 januari, elkaar een gelukkig nieuw jaar en een goede gezondheid toewensend, maar in feite staan we er veel te weinig bij stil en wordt er te weinig aandacht aan besteed. Preventief valt er nog zoveel te doen. Zo enorm veel. Weet je wat me echt boos kan maken? Het gebrek aan respect voor andermans gezondheid. Afvalverbranding, bijvoorbeeld geverfd hout en plastic, houtstook voor de gezelligheid bij windstil en mistig weer, bestuurders van gemotoriseerde voertuigen die hun motor laten aanstaan op parkings, roekeloos en gevaarlijk rijgedrag … Luchtverontreiniging leidt onder meer tot longziekten, verschillende soorten kankers, hart- en vaatziekten ... En daarmee ook tot hoge maatschappelijke kosten en tussen de 5.000 en 7.000 vroegtijdige overlijdens per jaar in ons land.

Ze zucht en kijkt even weg. Iemand met haar inzet, begeestering en dynamiek moét zich bij tijd en wijle gefrustreerd voelen, denk ik bij mezelf. Al is frustratie voor mij een veel te negatief geladen woord. Voor haar ook, want voor ik het besef zit ze me weer energiek en breed glimlachend aan te kijken. Bijna hunkerend, maar zeker hongerig naar mijn volgende vraag. Hoe het met haar Lommels chauvinisme zit, bijvoorbeeld.

‘Ik ben heel fier op Lommel. Op de mensen en de omgeving. Zeker het groene gedeelte. Daar vind ik rust. De omgeving rond de Sahara en de Meerpaal zijn mijn favoriete wandelgebieden. Daar vind je me regelmatig met Wies, mijn Spaanse Waterhond. Zij is mijn kindje. Ik ga met haar naar de hondentherapie en meestal gaan we ook een paar keer per dag samen op wandel. Ze heeft zelfs haar eigen rol in mijn praktijk. Als knuffelhond voor alle mensen die hier komen. Op haar lijf geschreven natuurlijk, met haar uitzonderlijke hoge aaibaarheidsfactor. Ze heeft ook een meter, een van mijn patiënten. Haar meter heeft destijds haar naam gekozen. Ons Wieske. Prachtig toch!’

Ze glundert en zonder het te beseffen, doe ik hetzelfde. Ik wil weleens weten wat haar nog allemaal kan doen lachen.

‘Ik lach graag. In mijn praktijk komen mensen met moeilijkheden en best zware verhalen, maar er wordt hier ook heel wat afgelachen, hoor. Humor werkt genezend, zeg ik altijd! Als ik televisie kijk, kan ik vooral lachen met de Nederlander Arjen Lubach. Hij combineert politiek en wetenschap op een satirische manier. Heel spitsvondig af en toe. Enfin, dat is humor die ik kan smaken. Voor de rest kijk ik graag naar informatieve programma’s, zoals Pano en dat soort dingen. Huilen bij de tv gebeurt ook, hoor. Meestal hangt dat samen met een gevoel van onmacht, stress en het onverwachte.’

Haar woorden doen me terugdenken aan die van Graham Greene, over de onmacht en de angst die inherent zijn aan het aardse bestaan.

Als ik peil naar haar levensmotto, neemt ze me mee naar een bordje in haar praktijk. Ik lees, leer en kopieer: ‘Voor je lichaam zorgen is een investering. Je krijgt er iets voor terug dat onbetaalbaar is.’ Ook de slogan ‘Gezonde lucht is een basisrecht’ hanteert ze vaak. ‘En respect, schrijf dat maar op: respect! Ow, ik heb er nog één: ‘De vrijheid van de een mag niet ten koste gaan van de gezondheid van een ander.’

In Heidi’s optiek is het bijna een fait divers, maar in 2021 werd ze uitgeroepen tot ‘Lommelaar van het Jaar’ na een ex aequo met Maarten Huijsmans. ‘Een hele mooie organisatie en een bekroning voor onze inspanningen, al zat ik toen in een bijzonder moeilijke periode. Ten tijde van de prijsuitreiking vocht mijn hond Zita voor haar leven. Ze is toen gestorven. Aan longkanker. Met alles waar ik voor ijver, voelde dat heel erg pijnlijk aan.’

Een stilte. Eentje die tot nieuwe inzichten kan leiden. Of verworven inzichten samenvat.

‘Ik kan enorm genieten van de stilte, als ik ervoor in de stemming ben. Al is een muziekje van Leonard Cohen ook niet te versmaden. Ik heb de laatste jaren geleerd om wat meer tijd te maken voor mezelf. Daardoor voel ik me gelukkiger. Sinds corona leef ik toch een stuk evenwichtiger. Wat minder werken en wat meer de tijd nemen om tot rust te komen, op mezelf of bij mijn ouders, uitslapen in het weekend, alles op het gemakje … Ik heb weleens heimwee naar vroeger. Als ik zou kunnen tijdreizen, ging ik naar het verleden, toen alles wat socialer was en minder druk, minder gejaagd. Eigenlijk heb ik, net als zovelen, nood aan vakantie, maar het komt er zo weinig van. Een wandelvakantie in de bergen, daar droom ik weleens van. Naar Heidiland in Zwitserland!’

Met dit mooie voornemen ronden we deze leuke en leerrijke ‘ont-moeting’ af. Het zonnetje schijnt nog steeds. Buiten en in mijn hart, waar de melancholische bui helemaal verdwenen lijkt, zelfs zonder te schrijven. We hebben gelachen en even stilgestaan bij mindere momenten. Mooi, het leven is mooi, zolang we met z’n allen ijveren voor een betere wereld, maar tezelfdertijd ook niet vergeten om af en toe ook eens aan onszelf te denken, waarbij niks moet en alles mag. Dat is ‘ont-moeten’ in zijn zuiverste vorm. Dank je wel, Heidi.

Danny VANDENBERK