Is het halal?

Met een bezorgd gezicht reageerde een islamitisch jongentje uit mijn Parelstrand-klasje op mijn voorstel om met ons groepje naar de kerstmarkt in Kolonie te gaan. Als vrijwilliger leek het me een goed idee om ze iets te laten zien van de omgeving buiten hun besloten wereldje in het opvangkamp. Onze buurt is een warme buurt met veel gemeenschapsgevoel en de vorige editie van de kerstmarkt in Kolonie, de eerste, was ronduit een succes.

Omdat kerst in zijn ogen, net als bij veel anderen, een christelijk karakter heeft, kon het niet goed zijn, niet ‘halal’. In zijn wereldbeeld is alles te verdelen in twee kampen met een duidelijke grens: ‘halal’ en ‘harar’, goed en slecht.

Ik heb geprobeerd hem gerust te stellen door uit te leggen dat het feest al bestond vóór de Rooms-Katholieke kerk. De bevolking van het gebied waarin we wonen vierde het ‘midwinter-feest’: het was vooral een lichtfeest van twaalf dagen dat de hele gemeenschap verbond.

Het jaar telde toen nog twee seizoenen: zomer en winter. Met veel vuren en licht werd de hergeboorte van de zon gevierd en de vruchtbare natuur bedankt. Onder het genot van overvloedige maaltijden met veel drank werden de onderlinge banden aangehaald.

In de vierde eeuw van onze jaartelling introduceerden de geschiedschrijvers in Rome niet alleen de bijbel, maar ook kerst. Veel christenen uit die tijd weigerden om mee te doen aan de kerstviering, aan deze constructie vol ‘heidense’ rituelen en symbolen zoals de Germaanse vliegende kerstman en de groene takken als symbool van vruchtbaarheid. Het werd gezien als een middel van de Rooms-Katholieke kerk om haar macht te vergroten. Sommige symbolen ondervonden ook weerstand binnen de kerk, zoals de frivool aangeklede kerstboom die de aandacht afleidde van het katholieke kerstverhaal.

De geschiedschrijvers trokken zich weinig aan van de protesten bij hun creatief proces, zoals het protest tegen het koppelen van de kerstviering aan de geboorte van Jezus (volgens bijbel-deskundigen in mei of juni een aantal jaren vóór onze jaartelling).

De kerstgedachte verspreidde zich door het overnemen van bestaande rituelen en opvattingen, waarbij viering van de hele gemeenschap centraal bleef staan. In de loop der tijd veranderde ‘de gemeenschap’ in ‘onze gemeenschap’: een exclusieve groep binnen de samenleving. Dat zorgde voor tegenstellingen.

Tijden veranderen en daarmee ook onze samenleving. Kerst is meer een seculier feest geworden, de rol van de kerk minder groot en onze cultuur is, zoals in alle voorgaande eeuwen, gevarieerder geworden door contacten met andere culturen. De commercie, onder aanvoering van bedrijven in de Verenigde Staten, heeft daarin een belangrijke rol gespeeld. Het kerstfeest is opnieuw meer een feest voor de hele gemeenschap geworden.

Mijn uitleg was duidelijk niet aan hem besteed. Te gecompliceerd. Dus herhaalde hij zijn vraag. Het antwoord ‘Ja’ was voor hem voldoende, net als bij dezelfde vraag toen hij tot tien moest leren tellen met behulp van pepernoten. Pas na mijn bevestiging dat ze ‘halal’ waren, werden ze opgegeten.

De kerstmarkt werd, ondanks de druiligere regen, duidelijk gesmaakt. Vooral dankzij de aanwezigheid van zoetigheden. Bij de wandeling over de kerstmarkt volgde hij de andere kinderen aarzelend bij het binnengaan van het voormalige kerkgebouw. Hij vertrouwde het niet ondanks de aanwezigheid van de kerstkraampjes.

Bij de kerstboom aangekomen waar kinderen een kaartje met een vredesduif konden kleuren en in de boom hangen, maande hij de andere kinderen aan om te vertrekken. Het vertrek werd eventjes uitgesteld doordat een vrouw hem een lekstokje als beloning voorhield als ook hij zijn kaartje in de boom zou hangen.

Hij was duidelijk opgelucht dat hij, een lekstokje rijker, het gebouw kon verlaten.

Benny AHLERS