Een column over oorlog? Alsof we daar al niet meer dan genoeg mee worden geconfronteerd! Oorlogen, en de dreigende uitbreiding ervan, bepalen voor een groot deel de berichtgeving die we dagelijks krijgen voorgeschoteld. Door de warboel van berichten krijg ik de dwingende behoefte om dat hele gedoe in een breder kader te zetten. Het lijken regionale conflicten, maar ze worden veroorzaakt en aangewakkerd in het kader van een globale scenario. En dat heeft alles te maken met de steeds zwakker wordende politieke en economische positie van de VS.

Ongeveer vier eeuwen voor onze jaartelling schreef de Chinese strateeg/generaal Sun Tzu een klassiek meesterwerk over oorlog, strategie en tactiek: ‘The Art of War’. In dertien hoofstukken legt hij uit hoe je een oorlog wint, zelfs tegen een veel sterkere tegenstander. Dit boek geldt als het meest invloedrijke boek over strategie. De praktische, psychologische inzichten van Sun Tzu zijn niet alleen relevant voor militaire strategen, maar het boek wordt ook nu nog gelezen door legerofficieren, managers, leidinggevenden in het bedrijfsleven en vele anderen.

Ik durf niet te beweren dat Trump het boek heeft gelezen of zelfs maar in handen heeft gehad. Misschien kent hij niet eens de titel: het is immers niet door iemand uit de VS geschreven. Voor de drijvende krachten achter Trump is het een ander verhaal.

In zijn boek beschreef Sun Tzu een aantal tactieken die we zonder veel moeite kunnen herkennen in de wereld van nu. De ‘vijand’ confronteren met ‘mogelijke invallen’, wisselende coalities, dreigingen en schijnaanvallen om zo de onzekerheid te vergroten en zwaktes bloot te leggen. In de ‘VS tegen de rest van de wereld’-beleving van Trump kan dat elk land zijn.

Onder dit hoofdstuk vallen bijvoorbeeld de dreiging om Canada en Groenland te annexeren, het afschuiven van de proxy-oorlog in Oekraïne naar West-Europa terwijl tegelijkertijd de grondstoffendeal wordt opgeblazen, de troepenopbouw in het Midden-Oosten waarbij de militaire basis op Diego Garcia in de Indische Oceaan een belangrijke rol speelt, de rondreis van Marco Rubio in het Caribisch gebied (het is niet alleen een jacht op de olievoorraden van Suriname, maar vooral ook bedoeld om de VS-dominantie te garanderen en de groeiende Chinese populariteit tegen te gaan), de steun aan de afgezette president van Zuid-Korea Yoon Suk-yeol om de ‘Chinese communisten’ tegen te houden. Kortom: creëer chaos en mogelijkheden om de vijand in het onzekere te laten waar je toe zult slaan.

Volgens historici heeft de VS in haar ruim 240-jarige geschiedenis ongeveer 225 jaar oorlog gevoerd. Daarin hebben ze veel ervaringen opgedaan, maar ook lessen geleerd. In de nacht van 24 op 25 augustus 1814 wist, na een aantal schijnmanoeuvres, een veel zwakker Britse leger Washington DC te veroveren en werden openbare gebouwen, waaronder het Witte Huis, platgebrand.

De keuze voor ‘opportunistische coalities’, als een door Sun Tzu aanbevolen tactiek, zie je bijvoorbeeld terug in de vervanging van Rusland door China als grootste vijand in de oorlogsretoriek en de waarschuwing tegen een samenwerking tussen Europa en Canada.     

Een andere belangrijke voorwaarde voor overwinning is het organiseren van interne eenheid. Publieke participatie en protesten dienen daarbij zoveel mogelijk te worden onderdrukt. Hitler vervolgde socialisten, communisten en vakbonden om elke vorm van verzet de kop in te drukken.

In de VS worden protesterende studenten gevangen gezet of gedeporteerd, overheids- en onderwijsinstellingen aan banden gelegd, journalisten, advocaten en burgerlijke organisaties het werken onmogelijk gemaakt door SLAPPs (‘strategic lawsuits against public participation’).

Een voorbeeld van het kapot procederen van non-profitorganisaties en activisten is de rechtszaak van Energy Transfer tegen Greenpeace. Door de schadeclaim van meer dan 666 miljoen dollar voor protesten tegen een Amerikaanse pijpleiding en de organisatie te bedelven onder hoge juridische kosten willen ze de organisatie richting faillissement duwen en uiteindelijk alle critici het zwijgen opleggen. De VS-tak van Greenpeace heeft al gewaarschuwd dat dit voor hen een faillissement inhoudt.

Een tactiek die ook goed lijkt te passen in het beleid van de Arizona-coalitie, maar dat zal niet zonder slag of stoot gaan. Niet-gouvernementele organisaties in Europa hebben zich verenigd in CASE (Coalition Against SLAPPs in Europe). Bij de algemene staking op 31 maart in ons land nam het verzet tegen de aanval op vakbonden en hun vertegenwoordigers een belangrijke plaats in.

De wereld is veranderd sinds Sun Tzu zijn befaamde boek schreef. Het is een stuk lastiger geworden om publieke participatie te onderdrukken. Een oorlog beginnen is, ondanks alle tactieken, niet hetzelfde als een oorlog winnen. De VS kan daar uit eigen ervaringen over mee praten.

Benny AHLERS