De gemeenteraad van afgelopen september bevatte ook een agendapunt waarin 3.500 euro subsidie voor 'een project' werd gevraagd. Geen uitleg, geen discussie, gewoonweg een hamerstuk. Mijn interesse was gewekt en ik ging dus op zoek naar de indiener van het voorstel: Lommelaar Erik Hendriks, medeoprichter van het videoproductiebedrijf Sylvester Productions. Inmiddels gepensioneerd, maar allesbehalve iemand die van zijn welverdiende rust geniet. Het heeft maanden geduurd voordat Erik ruimte in zijn agenda had gevonden voor een gesprek, maar het was het wachten waard. Het project wordt uitgevoerd onder de vleugels van de katholieke kerk in Cuba. Omdat de kans groot is dat ook de verhouding tussen de marxistische overheid en de kerk ter sprake komt, heb ik Stijn (godsdienstleraar) gevraagd om ook aanwezig te zijn. Het is niet uitgesloten dat ik, als overtuigde atheïst, godsdienstige zaken verkeerd interpreteer of verwoord. Van hem verwacht ik dat hij me dan op mijn vingers tikt en corrigeert. Een soort verzekering voor verbale ongevallen zeg maar.  

Samen met zijn vrouw Hennie is Erik actief in Focolare, een katholieke leken organisatie die de samenleving menselijker wil maken ongeacht cultuur, overtuiging of sociale achtergrond. De organisatie vindt zijn oorsprong in Trente (Italië), waar in 1943 Chiara Lubich met vriendinnen levensmiddelen, medicamenten, dekens en kleren verzamelde om uit te delen aan de armen van de stad. De groep kreeg al snel meer aanhang en werd door de inwoners “focolare” genoemd, het Italiaanse woord voor vuurhaard waar familie en vrienden zich komen verwarmen. De nu miljoenen leden tellende beweging heeft zich verspreid over de hele wereld.

Het is méér dan een religieuze beweging, maakt Erik me duidelijk. Als voorbeeld noemt hij Dialop: een dialoog/project waarin christenen, atheïsten, islamieten, socialisten, communisten samenwerken vanuit de gemeenschappelijke opvatting dat dialoog de beste manier is om de wereld te verbeteren.

Op de aanstaande Dialop-conferentie (11, 12 en 13 januari, Sophia universiteit in Loppiano Florence) zullen 45 experten het woord voeren over sociaal ecologische verandering. Keynote-sprekers zijn kardinaal José Tolentino de Mendonca van het Vaticaan en Walter Baier. Deze laatste is oud-voorzitter van KPÖ (communistische partij van Oostenrijk) en huidige voorzitter van de linkse fractie in het Europees Parlement. Een inspirerende man, die ook aanwezig was op de laatste Manifiesta (nationaal solidariteitsfestival van onder andere Geneeskunde voor het Volk en PVDA) in Oostende.

Terug naar het project in Cuba. Waarom heeft hij dat voorstel ingediend? De VS en in navolging Europa hebben allerlei sancties getroffen tegen Cuba met funeste gevolgen voor de bevolking. Goedkeuring van de subsidieaanvraag door het gemeentebestuur lag dan toch niet echt voor de hand...

Waarom Cuba?
"Dat is eigenlijk toevallig. Via een gemeenschappelijke vriendin die in een Focolare-gemeenschap leeft, een artieste, heb ik de Roemeense initiatiefneemster leren kennen. Ze woont in Cuba, maar is nu hier op familiebezoek. Het artistieke project sprak me erg aan. Het is multidisciplinair met zaken als beeldhouwen, video, dans, performance, schrijven, waarbij ervaringen met professionals worden uitgewisseld. Het helpt jongeren om zich persoonlijk, sociaal en cultureel te ontwikkelen. Iedereen kan meedoen, niet alleen katholieke jongeren.”

En die 3.500 euro? Sommigen hebben misschien het idee dat het een betaald vakantiereisje is.

Erik lacht. “Ik wil graag een keer naar Cuba. Ze hebben me trouwens uitgenodigd. Nee, de 3.500 euro is bedoeld om middelen voor het project aan te schaffen. Overigens ben ik het stadsbestuur erg dankbaar voor de subsidie.”

De vraag hoe je in een dialoog omgaat met verschil in visie tussen marxisten en kerk blijft me intrigeren, ook na een discussie tussen Stijn en Erik.
“De relatie is beter dan vroeger. De kerk is niet verboden, maar er zijn nog steeds beperkingen. Een derde van de bevolking is katholiek, iets meer dan de helft zegt niet gelovig te zijn,” legt Erik uit.

Botst de marxistische klassenstrijd niet met de 'gemeenschapseconomie' van Focolare?
“Het is een dialoog. Ik denk dat het mogelijk is om ook binnen de liberale markteconomie de samenleving te verbeteren. Er zijn nu meer bedrijven die, volgens de principes van onze gemeenschapseconomie, een deel van bedrijfswinst gebruiken voor bedrijfsontwikkeling, maar ook een belangrijk deel besteden aan structurele sociale veranderingen (vorming aan de cultuur van delen) maar ook om concreet te geven aan projecten die de armoede bestrijden..

Een ander belangrijk punt is de rol van gewapend verzet. Bij mijn doctoraal onderzoek in Laventille, een krottenwijk in Port of Spain, Trinidad heb ik via mijn coach, de progressieve priester father Harvey, kennis gemaakt met de bevrijdingstheologie. Wat is het belangrijkste verschil tussen de bevrijdingstheologie en Focolare?

Erik: “De bevrijdingstheologie is voor mij een stap te ver: in de strijd tegen onderdrukking accepteren ze gewapende strijd als middel. Ik zal zelf nooit geweld gebruiken. Voor mij is dialoog de enige manier om conflicten op te lossen.” Na een opmerking over “Helden van het Verzet” en het gewapende verzet in de Tweede Wereldoorlog geeft hij aan er wel begrip voor te hebben, maar herhaalt hij dat hij persoonlijk niet voor geweld zal kiezen.

En de genocide in Gaza dan?
“De wreedheden van beide kanten zijn afschuwelijk, maar er is ook hoop. Joodse en Palestijnse intellectuelen en activisten zoeken samen naar een gemeenschappelijke oplossing.”

Thuis krijg ik, door het internet te raadplegen, het vermoeden dat hij het heeft over de organisatie 'Standing Together', die nationaal en internationaal steeds meer aandacht en aanhang krijgt. Hun gesprek met Bernie Sanders is verhelderend. Bij navraag blijkt het niet het project te zijn waar hij over sprak, maar hij vindt het wel erg interessant.

Het gesprek was meer inspirerend dan ik had verwacht en een welkome afwisseling op de dagelijkse ellende die de media over ons uitstort. Er zou meer ruimte en aandacht moeten zijn voor dit soort hoopgevende initiatieven.

Wat betreft het Cuba-project: Erik heeft beloofd dat hij me op de hoogte houdt van de voortgang en ontwikkelingen van het project. Eén van de te verwachten eindresultaten is een videoverslag, waarin behalve het proces ook de dromen en verwachtingen van de deelnemers aan de orde zullen komen.

Wordt dus vervolgd...

Benny Ahlers